Sanskrit joke

😄😄 किञ्चित् हसाम--

अस्माकम् अत्र कश्चन मकरसंक्रान्तौ स्नानार्थं परशुरामकुण्डं गतवान् आसीत् । तत्र अत्यन्तं शैत्यम्, तत्रापि प्रवाहमानः शीतवायुः । रात्रितः एव पङ्क्तौ स्थित्वा सः कथञ्चित् प्रातः कुण्डसमीपं प्राप्तवान् । कुण्डजलं मन्दं भ्राम्यमानं दृष्ट्वा सः चिन्तितवान् यत् जलं तु उष्णमेव स्यात् इति तस्य प्रसन्नता । परन्तु यदा सः स्नानाय तत्रस्थे जले सकृत् निमज्जितः, तदा जलतः उपरि आगमनसमये तस्य मुखस्वरूपमेव पूर्णतः विकृतम् आसीत्, शैत्येन दन्ताः अपि बद्धाः, तस्मिन् च अचेतनता । कथञ्चित् वैद्यस्य साहाय्येन सः सचेतनतां गतः । तच्चेतनां प्राप्त्यनन्तरं सः उक्तवान् " इतः परं अत्र नागमिष्यामि कदापि " इति । पुनः रोषेण उक्तवान् अस्मान्- " भवन्तः किं मां मरणगर्ते पातयितुम् अत्र आनीतवन्तः ? " इति । 😄😄😄

Udipi Maharaj making food for 18 days war - Sanskrit story

*महाभारतस्य युद्धसम्बन्धि एका महत्वपूर्णा कथा।*

महाभारतस्य युद्धे प्रायः विश्वस्य सर्वे राजानः सैनिकाश्च भागं गृहीतवन्तः आसन्।

तस्मिन् युद्धे केवलं रुक्मिणी बलरामः च भागं न गृहीतवन्तौ आस्ताम्। 

परन्तु इतोपि एकः महाराजः आसीत् यः युद्धे भागं न गृहीतवान् आसीत् सः उडुपी-नगरस्य महाराजः आसीत्।

कौरवाणां पाण्डवानां च पक्षे ये योद्धारः आसन् तेषां समष्टिः पञ्चाशत् लक्षाधिकाः आसन्। 

यदा सः महाराजः युद्धे भागं ग्रहीतुम् आगतवान् आसीत् तदा भ्रातॄणां मध्ये युद्धं दृष्ट्वा तस्मै न अरोचत।

सः महाराजः अत्यन्तं दूरदर्शी आसीत्। 

सः महाराजः युद्धे भागं न गृहीतवान् आसीत्। सः भगवन्तं श्रीकृष्णं पृष्टवान् भगवन्! अस्मिन् युद्धे सर्वे योद्धारः युद्धाय तत्पराः दृश्यन्ते परन्तु तेषां भोजनस्य व्यवस्था कथं भवेत् इति विषये भवता का योजना कृता अस्ति इति। 

तदा श्रीकृष्णः उक्तवान् हे राजन्! भवतः उत्तमः प्रश्नः। अस्मिन् विषये तु कापि योजना न कृता। परन्तु अस्मिन् विषये भवतः समीपे कापि योजना अस्ति चेत् कृपया वदतु इति।

तदा महाराजः उक्तवान् भगवन्! मम इच्छा अस्ति यद् अस्मिन् युद्धे ये ये योद्धारः सैनिकाः च आसन् तेषां सर्वेषां कृते अहं भोजनस्य व्यवस्थां करोमि, मम सैनिकाः पाकं करिष्यन्ति इति। 

भगवान् श्रीकृष्णः तस्मै महाराजाय अनुमतिम् अददात्। 

पञ्चाशत् लक्षजनानां कृते भोजनस्य व्यवस्था न सहजा , तथापि सः महाराजः कुशलतया तत् कार्यं करोति स्म। 

प्रतिदिनं सहस्रसैनिकानां मृत्युः भवति चेदपि तद्दिने यद् भोजनस्य निर्माणं भवति तेन भोजनेन सर्वेषां उदरः पूर्णः भवति। मनागपि भोजनं न अवशिष्टं भवति तेन कस्यापि न्यूनमपि न भवति स्म। 

एवमेव युद्धं समाप्तम् अभवत्। 

तस्य महाराजस्य पाककार्ये निपुनतां दृष्ट्वा महाराजः युधिष्ठिरः तं पृष्टवान् महाराज। भवान् प्रतिदिनं यद् भोजनस्य निर्माणं करोति तेन सर्वेषाम् उदरः पूर्णः भवति मनागपि अन्नकणा अवशिष्टा न भवति। भवता कथं ज्ञायते यद् अद्यतने युद्धे एतावन्तः सैनिकाः योद्धारः च म्रियन्ते इति। 

तदा सः महाराजः युधिष्ठिरं पृष्टवान् महाराज! अस्मिन् युद्धे भवतः विजयः अभवत् इति तु सत्यम्, परन्तु अस्य विजयस्य श्रेयः भवान् कस्मै दातुम् इच्छति इति। 

तदा युधिष्ठिरः उक्तवान् निश्चयेन भगवते वासुदेवाय एव ददामि इति। 

तदा सः महाराजः उक्तवान् तर्हि शृणोतु राजन् ( युधिष्ठिरम्)! प्रत्येकं दिने युद्धस्य समाप्तेः परं सायंकाले यदा भगवान् श्रीकृष्णः स्वप्रकोष्टम् आगच्छति तदा सः बादामफलानि खादति स्म। 

भगवान् यद् फलं खादति तदनु सैनिकानां मृत्युः भवति तन्नाम यदि भगवान् श्रीकृष्णः एकं फलं खादति तर्हि एकसहस्रसैनिकाः म्रियन्ते इति अर्थात् सहस्रगुणाः म्रियन्ते इति। 

तदा महाराज युधिष्ठिरः अस्मिन् युद्धे अस्माकं विजयः भगवतः श्रीकृष्णस्य एव कृपा इति ज्ञात्वा तं नमस्कृतवान् आसीत् इति शुभम्। 

*-प्रदीपः!*

Simple sentences in Sanskrit

*ॐ सुरभारत्यै नमः॥ जयश्रीकृष्ण 🙏🌹*

        *अद् (खाना)*

अत्ति        अत्तः      अदन्ति

अत्सि      अत्थः      अत्थ

अद्मि       अद्वः        अद्मः

       *[२-अदादिगण]*

      *(वाक्यप्रयोगः)*

    

१-सः फलम् अत्ति ।=वह फल खाता है।

२-एषः रोटिकाः अत्ति।=यह रोटियाँ खाता है।

३-रामः आम्रम् अत्ति।=राम आम खाता है।

४-भवान् किम् अत्ति?=आप क्या खाते हैं?

५-एषः बालकः कदलीफलम् अत्ति ।

    =यह बच्चा केला खाता है।

६-सा फलम् अत्ति ।=वह फल खाती है।

२-एषा रोटिकाः अत्ति।=यह रोटियाँ खाती है।

३-रमा आम्रम् अत्ति।=रमा आम खाती है।

४-भवती किम् अत्ति?=आप क्या खाती हैं?

५-एषा बालिका कदलीफलम् अत्ति ।

    =यह बच्ची केला खाती है।

       

६-तौ-एतौ(पु)गुडम् अत्तः।=वो-ये गुड़ खाते हैं।

७-ते-एते(स्त्री)गुडम् अत्तः।=वो-ये गुड़ खाती हैं।

८-भवन्तौ मिष्टान्नम् अत्तः।=आप दोनों गुड़ खाते हैं।

९-भवत्यौ गुडम् अत्तः।=आप दोनों गुड़ खाती हैं।

      

१०-ते/ताः एते/एताः भवन्तः/भवत्यः सर्वे/सर्वाः आहारम् अदन्ति।

  =वे ,.ये ,.आप , सभी भोजन खाते हैं।

११- त्वं किम् अत्सि ? = तुम क्या खाते हो ?

१२-युवां गुडं न अत्थः?=तुम दोनों गुड़ नहीं खाते हो?

१३-यूयम् अधुना अत्थ?=तुम सब अब खा रहे हो?

१४-अहं दृढबीजम् अद्मि।=मैं अमरूद खाता हूँ।

१५-आवां पक्वालुम् अद्वः।=हम दोनों पक्वालु खाते हैं।

१६-वयं निशायां न अद्मः।=हम रात में नहीं खाते हैं।

*जयतु संस्कृतम्॥ जयतु भारतम्॥*

Kashyapa and his 13 wives

Thirteen wives of Kashyapa 

The names of thirteen daughters who were married to sage Kashyapa were Aditi, Diti, Danu,   Arishta, Surasa, Khasa, Surabhi, Vinata, Tamra, Krodhavasha,   Ida, Kadru and Muni. We would have been familiar to some of them more. 

1. Aditi 

Aditi's sons were the twelve gods known as the Adityas. Their names were Vishnu, Shakra, Aryama, Dhata, Vidhata,   Tvashta, Pusha, Vivasvana, Savita, Mitravaruna, Amsha and    Bhaga. 

2. Diti 

Diti's sons were the daityas (demons). They were named Hiranyaksha and Hiranyakshipu, and amongst their descendants   were several other powerful daityas like Bali and Banasura.  

 Diti also had a daughter named Simhika who was married to a danava (demon)  and son named Viprachitti. Their offsprings were terrible demons like Vatapi, Namuchi, Ilvala, Maricha and the  nivatakavachas. 

The demon who took the form of God and consumed  the nector was Viprachithi. We know later he became Rahu, the imaginary planet. 

Many members may be recollecting now the Navagraha sthothra for Rahu mentioning simhika. I reproduce below for others may not be very familiar. 

"Ardha kayam, Maha veeram

Chandrathithya vimarthakam

SIMHIKA garbha sambhootham,

Tham rahum pranamamyaham"

 3. Danu 

The hundred sons of Danu came to be known as danavas. The   danavas were thus cousins to the daityas and also to the    adityas. In the danava line were born demons like the poulamas   and kalakeyas. 

4. Arishta 

Arishta's sons were the gandharvas (singers of heaven). Now we know the origin of Gandharvas. Children born to sage Kashyapa in his wife Arishta. 

5.Surasa 

Surasa gave birth to the snakes (sarpa). 

5.Khasa 

Khasa's children were the yakshas (demi-gods who were the companions of Kubera, the god of wealth) and the rakshasas  (demons). Once again read Yaksha- spelling. Similarity can be observed. Hence Gandharvas and Yakshas are cousins  born to same father with different mothers. 

7.Surabhi 

Surabhi's descendants were cows and buffaloes.  

8.Vinita 

Vinata had two sons named Aruna and Garuda. Garuda became the king of the birds. 

9 Tamara 

Tamara had six daughters. From these daughters were born owls, eagles, vultures, crows, water-fowl, horses, camels and   donkeys.

10. Krodhavasha 

Krodhavasha had fourteen thousand children known as nagas  (snakes). 

See the similarity between sarpas and nagas. They too are born to sage kashyapa with different mothers. Sarpas are considered more divine comparing to nagas. 

11 Ila. 

Ila gave birth to trees, creepers, shrubs and bushes. 

12.Kadru 

Kadru's sons were also known as nagas or snakes. Among the   more important of Kadru's sons were Ananta, Vasuki, Takshaka    and Nahusha.

 

13. Muni 

Muni gave birth to the apsaras (dancers of heaven).  Hence according to Brahma purana, all celestial dancers like oorvashi, Menaka, Rambha, Thilothama etc  are daughters of sage Kashyapa and Muni. 

After reading the above we can interrelate the relation between Yakshas, Gandharvas and Apsaras, all are first cousins and closely related . 

MY ACKNOWLEDGEMENT- Sri Dilip kumar Raveendran had earlier posted in US Brahmins Group as series Brahma purana.  This article has inputs from his posting with a lot of my additions. 

Sincerely

Gopala krishnan 

Thank your enemies - Sanskrit sloka

I would like to read this one in consonance with the below Subhashita shared by friends in another group -

A Subhashita A Day

जीवन्तु मे शत्रुगणाः सदैव   येषां प्रसादत्सुविचक्षणोSहम् |

ये ये यथा मां प्रतिबाधयन्ति ते ते तथा मां प्रतिबोधयन्ति ||

jeevantu me shatrugaNaah sadaiva  yeShaam prasaadatsuvichakShaNoham

ye ye yatha maam pratibaadhayanti  te te tathaa maam pratibodhayanti

Long live all my enemies due to whom I am now so proficient and clever. Because as and when they obstructed me, I found out newer ways to succeed (translation not mine)

Mrutyunjaya- Sanskrit puzzle

|| *ॐ* ||

     " *सुभाषितरसास्वादः* "

------------------------------------------------------------------------------------

   " *कूटानि* " ( कूट और विषम  प्रश्न ) ( १०६ )

-------------------------------------------------------------------------------

  *श्लोक*----

  " विराजराजपुत्रारेर्यन्नाम्  चतुरक्षम् ।

    पूर्वार्धं  तव  शत्रूणां  परार्धं  तव  संगरे " ।।

-----------------------------------------------------------------------------

*अर्थ*----

पक्षियों  के राजा के जो राजा , उसके पुत्र  के  शत्रु  का  चार  अक्षरी नाम  है , तो  वह  कौन  है ?  उस  चार  अक्षरी  नाम  का  पहला  भाग  आपके  शत्रु  को  प्राप्त  हो  मतलब  दो  अक्षर  शत्रु  को  प्राप्त  हो  और  दुसरा  आधा  भाग  मतलब  आखरी  की  दो  अक्षर  युद्धभूमी  में  आपको  प्राप्त  हो ।  तो  शीघ्र बताईये  वह  नाम  क्या  है ?

---------------------------------------------------------------------------------

  *गूढ़ार्थ*------

इस  श्लोक का कूट  अर्थ  ऐसा  है  की --- विः  मतलब  पक्षी  उन  पक्षियों  का  राजा  मतलब  गरूड़  , गरूड़  का  राजा  " विष्णु " । उस  विष्णु  का  पुत्र  कामदेव , उसका  अरि ( शत्रु ) मतलब  शंकर ,  उस शंकर  का  चार अक्षरी  नाम  " *मृत्युंजय* "।

  अब  हे  राजन  मृत्युंजय  शब्द  की  पहली  दो  अक्षरे  आपके  शत्रु  को  मिले मतलब " मृत्यु "  और  आखरी के  दो  अक्षर आपको  युद्धभूमी  में  प्राप्त  हो  मतलब  " जय "।शत्रु  को मृत्यु  प्राप्त  हो और आपको  युद्धभूमी  में  जय  प्राप्त होवो ! ,यह आशीर्वाद  दिया  गया  है ।   

--------------------------------------------------------------------------------------

*卐卐ॐॐ卐卐*

----------------------------

डाॅ. वर्षा  प्रकाश  टोणगांवकर 

पुणे  /   महाराष्ट्र 

--------------------------------------

♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️♥️

Jiva Brahma difference leads to perpetual samsara

Jiva Brahma difference leads to perpetual samsara

The Bhagavatam 3.28 (Devahuti being instructed by Bhagavan Kapila)  says:

As to who is the Paramatman:

योऽन्तः प्रविश्य भूतानि भूतैरत्त्यखिलाश्रयः ।

स विष्ण्वाख्योऽधियज्ञोऽसौ कालः कलयतां प्रभुः ॥ ३८ ॥ 

He who has entered the beings, as their support, Brahman, he is called 'Vishnu'. 

The Lord, Brahman is to be worshiped in images.

Jiva Para bheda leads to continued samsara:  

अर्चादौ अर्चयेत्तावद् ईश्वरं मां स्वकर्मकृत् ।

यावन्न वेद स्वहृदि सर्वभूतेष्ववस्थितम् ॥ २५ ॥

आत्मनश्च परस्यापि यः करोत्यन्तरोदरम् ।

तस्य भिन्नदृशो मृत्युः विदधे भयमुल्बणम् ॥ २६ ॥  

He is to be worshiped in images as long as one has not realized It in his own heart, as his own self, who resides in all beings.  He who perceives even a wee bit of difference between oneself and Brahman, for such a cognizer of difference, there is no respite from the fear of death. 

The above is the upabrumhanam, alluding, of the Taittiriya Upanishad: 'उदरमन्तरं कुरुते' 'अथ तस्य भयं भवति' (तै. उ. २ । ७ । १)  Shankara says in the Bhashya: यदा पुनरविद्यावस्थायां हि यस्मात् एषः अविद्यावान् अविद्यया प्रत्युपस्थापितं वस्तु तैमिरिकद्वितीयचन्द्रवत्पश्यत्यात्मनि च एतस्मिन् ब्रह्मणि, उत अपि, अरम् अल्पमपि, अन्तरं छिद्रं भेददर्शनं कुरुते ; भेददर्शनमेव हि भयकारणम् ; अल्पमपि भेदं पश्यतीत्यर्थः । अथ तस्माद्भेददर्शनाद्धेतोः तस्य भेददर्शिनः आत्मनो भयं भवति । 

We see a very close similarity between the wording of the Bhagavatam and Shankara's bhashyam: तस्य भिन्नदृशो मृत्युः विदधे भयमुल्बणम् ॥ २६ ॥  Bhagavatam.

तस्य भेददर्शिनः आत्मनो भयं भवति । Bhashyam.

Thus, Veda Vyasa teaches the Upanishadic abheda darshanam as the moksha kaaraNam which is the basis for Shankara's bhashyam.   

There are other tell tale evidences of Taittiriya ideas in this chapter of the Bhagavatam:  https://sa.wikisource.org/s/ava   One can see the 'भीषास्माद्वातः पवते...' with many more unknown interesting additions.  

Om Tat Sat

Jeevan Anand policy - Joke

Wife was an LIC employee. She went to a portrait painter to get her painting done. She asked him to add an eleven lakh rupees necklace to her neck on the portrait, although she was not  wearing any.  

The painter asked why she wanted it in her picture.  

She replied :  If I die, no doubt my husband will marry again.  The new wife will see this picture and will search endlessly for this non-existing necklace. They both will fight and that's when my soul will find real peace.

This is called - jeevan anand policy,jee

Donot scold your children- periyavaa

பிள்ளைகளை திட்டும் பெற்றோருக்கு
*கர்மபலன்* இதுதான்...!

நம்முடைய வேத-ஶாஸ்த்ர-புராண-
இதிஹாஸங்கள்-பெரியோர்கள் எல்லாருமே ஒருமித்துக் கூறுவது.....

*வாழ்வில் நாம் எதிர்கொள்ளும் கஷ்டங்களும், ஸந்தோஷங்களும் நம்முடைய பூர்வஜன்ம கர்மபலன்தான் என்பதே!*

*ப்ரத்யக்ஷ தெய்வம்* என்று நாமெல்லாம் கொண்டாடும் நம் *பெரியவாளும்*
இதைப் பலமுறை கூறியிருக்கிறார்.

இதன் எடுத்துக்காட்டாக ஒரு ஸம்பவம்...

பெரியவாளிடம் மிகுந்த பக்தி கொண்ட ஒரு தம்பதி. மிகவும் அடக்கமானவர்கள். புத்ரஸந்தானம் தவிர மற்ற ஸௌபாக்யங்களுக்கு குறைவில்லை.

பெரியவாளை தர்ஶனம் பண்ண வரும்போதெல்லாம், மானஸீகமாகவும், வாய்விட்டும்... பலமுறை புத்ரபாக்ய அனுக்ரஹத்துக்காக ப்ரார்த்தனை பண்ணுவார்கள்.

ஒரு தடவை கூட, பெரியவா அவர்கள் மனஸு குளிரும்படியாக எதுவுமே சொன்னதில்லை!

ஒருநாள் தம்பதி இருவரும் பெரியவாளை தர்ஶனம் பண்ண வந்தார்கள். நமஸ்காரம் செய்தார்கள்.

"பெரியவாளோட அனுக்ரஹத்ல எல்லாம் இருக்கு! பெரியவாளுக்கு சொல்லித்தான் தெரியணும்-னு இல்ல....! ஆனாலும், எங்களோட கொறையை பெரியவாளைத்தவிர யார்கிட்ட சொல்லி ஆற முடியும்?...."

பெரியவா பதில் எதுவும் பேசாமல் அவர்களையே பார்த்துக் கொண்டிருந்தார்.

மிகவும் நல்ல மநுஷ்யர்கள் தான்! குழந்தை வரம் வேண்டி, பாவம், கெஞ்சுகிறார்கள்..... ஆனால், கர்மவினை மிகமிக அதிகமாக இருந்தால், அனுக்ரஹம் கூட தனக்குத்தானே அணை கட்டிக்கொள்ளுமே!

மிகவும் பரிவுடன், அவர்களுடைய ஜன்மாந்த்ர கர்மவினையை அவர்களுக்கு எடுத்துச் சொன்னார்...

"பாருங்கோ! நாம... பண்ற பாப-புண்யங்கள்தான்... நம்மளோட விதியை நிர்ணயம் பண்றது. அது ஜன்ம ஜன்மாவா நம்மளை தொடர்ந்து வந்துண்டேதான் இருக்கும். அதுக்குத்தான் பாபகார்யங்களை பண்ணப்படாது; நெறைய புண்யகர்மாக்களை பண்ணணும்-னு சொல்றது..! நமக்கு எதெது இந்த ஜன்மா-ல வாய்ச்சிருக்கோ.... அது நல்லதோ, கெட்டதோ பகவானோட சித்தம்-னு ஸந்தோஷமா அதை ஏத்துண்டு வாழணும்!....

ஒனக்கு இந்த ஜன்மா-ல புத்ரபாக்யம் கெடையாது!...

ஏன் தெரியுமோ?....

எல்லாமே காரண-கார்யங்கள்தான்! நீ.... போன ஜன்மாக்கள்ள ஒனக்கு பொறந்த கொழந்தேள் எல்லாத்தையும், எப்பப்பாத்தாலும் _மூதேவீ! பீடை! சனியன்!_..ன்னு வாய் ஓயாம கரிச்சுக் கொட்டிண்டிருந்தியே! பின்ன... ஒனக்கு இந்த ஜன்மா-ல எப்டி கொழந்தை பொறக்கும்?... சொல்லு!... "

கண்கள் கலங்க பெரியவா சொன்ன ஜன்மாந்த்ர ஸத்யத்தை ஜீரணித்துக் கொண்டு, கர்மபலனை அனுபவிக்கும் மனோதிடத்தை வேண்டியபடி, பெரியவாளுக்கு நமஸ்காரம் பண்ணினார்கள்.

நாம் பேசும் பேச்சுக்கூட கணக்காயிருக்கணும் என்று பெரியவா உபதேஸிப்பார். நம் ஆத்திரம், கோபத்தை தீர்த்துக் கொள்ள, அடுத்தவர்களை தூற்றுவது, உருவத்தை வைத்து கேலி செய்வது, நம் குழந்தைகள் மட்டுமில்லை, நம் சுற்றம்-நட்பு, ஏன்? முன்பின் தெரியாதவர்களானாலும், அவர்களை நோக்கி வீசப்படும் வசவுகள், நிந்தனைகள் எல்லாமே..... அப்படி நிந்திப்பவர், அதை தூண்டுபவர், ஆமோதிப்பவர், அதைத் தடுக்காமல் அமைதி காத்து வேடிக்கை பார்ப்பவர் இப்படியாக இத்தனை பேர் கணக்கிலும் debit side-ல் வரவு வைக்கப்படுகிறது.

நாம் நம்பினாலும், நம்பாவிட்டாலும்,
இது அத்தனைபேருக்கும் பொதுவான இயற்கையின் விதி! நியதி!

இந்த ஜன்மத்தில் நமக்கு வாய்த்திருக்கும் _அம்மா, அப்பா, ஸஹோதர-ஸஹோதரிகள், நண்பர்கள், கணவன்-மனைவி, சுற்றம்_, அத்தனையுமே... நாம் பூர்வ ஜன்மங்களில் ஆசைப்பட்டதுதான்! ஆனாலும், நம்முடைய பூர்வ ஜன்ம கர்மவினைகளால், இவை அநுகூலமாகவோ, ப்ரதிகூலமாகவோ இருக்கும்.

நல்ல அன்பான பெற்றோர்கள், கணவன்-மனைவி, ஸொந்தங்கள் இருந்தும், நாம் அவர்களை மதிக்காமல், கரித்துக்கொட்டி வெறுத்து ஒதுக்கினால், இந்த ஜன்மத்தில் நாம் ஏதோ அவர்களை பழி வாங்கியதாக நினைத்து ஸந்தோஷப்படலாம். ஆனால், இந்த அன்பான நன்மை, அடுத்தடுத்த ஜன்மங்களில், நம்மிடமிருந்து பறிக்கப்பட்டுவிடும் என்பதே ஸத்யம்!

அதோடு, இந்த உலகில் எல்லோருக்கும் எல்லாமுமே கிடைக்காது! இல்லாத ஒன்றுக்காக அலைவதை விட்டுவிட்டு, நம்மைச் சுற்றி இருப்பவர்களிடம் அன்பு காட்டி, பகவானுக்கு நன்றி சொல்ல வேண்டும்.

மீள் பதிவு 

gitanjali

கீதாஞ்சலி J K SIVAN
ரவீந்திரநாத் தாகூர்

32. By all means they try to hold me secure who love me in this world. but it is otherwise with thy love which is greater than theirs, and thou keepest me free.Lest I forget them they never venture to leave me alone. But day passes by after day and thou art not seen.
If I call not thee in my prayers, if I keep not thee in my heart, thy love for me still waits for my love.

தாகூரின் எழுத்து ஆங்கிலத்திலேயே இப்படி வியக்க வைக்கிறதே, அவரது தாய் மொழியில் அவர் படைத்த கீதாஞ்சலி பாடல்களின் உணர்ச்சிகளை எப்படி விவரிப்பது? சும்மாவா வெள்ளைக்காரன் நோபல் பரிசு கொடுப்பான். அது என்ன நம்ம ஊர் டாக்டர் பட்டமா? தெருவில் போகிறவனுக்கு கூவி கூவி கொடுக்க?

கிருஷ்ணா, இதை நினைத்து பார்க்கும்போது நான் எவ்வளவு உனக்கு நன்றிக்கடன் பட்டிருக்கிறேன் என்று தெரிகிறது. இந்த உலகத்தில் எல்லாவிதத்திலும் என்னை சேர்ந்தவர்கள், என் மீது பந்தம் பாசம் நேசம் எல்லாம் கொண்டவர்கள், என்னென்ன காரணத்துக்காகவோ என்னை விரும்பியவர்கள் என்னை தங்கள் பக்கம் கெட்டியாக இழுத்துக் கொள்ள துடிக்கிறார்கள். பிடித்து வைத்துக் கொள்ள அலைகிறார்கள். ஆனால் உன்னால் நான் பிழைத்தேன்.
ஆனால் நான் செய்த புண்யம் உனக்கு என் மீது அன்பு இருந்ததால் நான் பிழைத்தேன். நீ என்னிடம் காட்டும் பந்தம், பரிவு, பாசம், அவர்கள் அத்தனை பேரின் மொத்த பாசத்தை, பந்தத்தை விட அதிகம், சக்தி வாய்ந்தது என்பதால் என்னை அற்புதமாக உன் பக்கம் இழுத்துக் கொண்டு விட்டாய். அதனால் மற்ற பந்தங்கள், தொடர்புகளிலிருந்து விடுபட்டு விட்டேன். என்னை சுதந்திரனாக உலவ வைத்து விட்டாய். ஆம் இது நீ என்னிடம் வைத்துள்ள பாசம், நேசம் மற்றவர்கள் என் மேல் வைத்ததைவிட எத்தனையோ மடங்கு பெரியது. அதிகம். அது ஒன்றாலேயே தான்.

நான் சொன்ன அத்தனை பந்தங்களும் என்னை தனியாக விடுவதாகவே இல்லை. என்னால் அவர்களை மறக்க முடியவில்லையா? அல்லது அவர்களால் என்னை விட முடியவில்லையா? . காலம் நகர நகர உன்னை என்னால் காண முடியாவிட்டாலும் நான் உன்னை பிரார்த்திக்கா விட்டாலும், உன்னை என் மனதில் நிலையாக நிறுத்திக் கொள்ளாவிட்டாலும் நீ எவ்வளவு பொறுமையாக ஒருநாள் நான் உன் மேல் பக்தியும் அன்பும் கொள்வேன் என்று காத்திருக்கிறாய்!!! எவ்வளவு பொருத்தமாக உனக்கு காக்கும் கடவுள் என்று பெயர்? என்னை பொறுத்தவரை நீ காத்திடும் கடவுள் மட்டும் அல்ல, காத்திருக்கும் கடவுளும் தான்.

Kaaradiayan Nombu

Courtesy Sri.P.P. Ramachandran
Mumbai (Original Text) pprchandru@gmail.com

 

Neivedyam and Nolmbu Sloka by Dr.Prasad Vadhiyar, Trissur

Edited by A.R.RANGANATHAN

                                                          

 ALL YOU WANT TO KNOW ABOUT KARADAIYAN NORUMBU 

Karadaiyan Nombu, or Savitri Nonbu Vritham, is an observance in which married woman prays for the well being and long life of her husband. Karadaiyan Nombu 2020 date is March 14 and time of breaking of fast and to wear Saradu is between 10:45 AM TO 11:30 AM.  It is observed on the particular day when the transition between the Tamil months Maasi and Panguni takes place. Karadai is the name of a unique nivedya (holy dish) prepared on this day. Nombu means Vratam or upvasam (fast).

Karadaiyan Nombu is observed in remembrance of the Satyvan – Savitri legend. A princess, Savitri through her unparalleled devotion saved her husband, Satyvan, from the clutches of death. This legend is very popular in India and there are several other observances based on this legend like the Vat Savitri Puja.

Savitri Nonbu Vritham is observed at the exact time when Masi month ends and Panguni begins. 

On the Vratam day married women fast and break the fast by eating the Karadai preparation with butter.

The preparation is known as Karadai nombu adai - the festival takes its name from the unique Kara Adai dish. It is believed that Savitri cooked such a dish and offered it to Lord Yama along with unmelted butter as a sort of thanksgiving for sparing her husband's life.

Another important ritual is the wearing of the Kaaradai nombu saradu, which is a yellow thread, around the neck.

The Story of Tamil Karadayan Nombu – Based on the legend of Satyavan Savitri

Karadayan Nombu or Vratam is an important fast observed by  women. It is based on the legend of Satyavan and Savitri. Based on this myth each region in India observes an Upvaas in different time of the year. In Tamil Nadu, it is observed during the transition of Tamil Month Maasi and Panguni. The story of Satyavan and Savitri is a sub plot in the Mahabharata.

King Ashtapati had a beautiful and intelligent daughter named Savitri. The King gave her the permission to choose her husband. One day, Savitri met a young man in the forest who was carrying his blind parents in two baskets balanced on either side of a stick. The young man was Satyavan.

Impressed by Satyavan's devotion towards his blind parents, Savitri decides to marry him. On enquiry, the King found out from Sage Narada that Satyavan was the son of a deposed king and that he was destined to die in a year.

King first refused to the marriage but Savitri was adamant. Finally, the King relented and the marriage was conducted and the couple left for the forest.

They led a happy life and soon a year passed and Savitri realized that Satyavan would die any moment. So she kept fast and always followed him. She cooked a special adai and served it to her family and gave some as offering to the Gods.

Next day, she followed Satyavan to the forest. While cutting woods, he fell down and fainted. Soon, Savitri realized that Satyavan is dying. Suddenly she felt the presence of Yama, the god of death. She saw him carrying the soul of Satyavan and she followed Yama.

Yama first ignored Savitri thinking that she will soon return back to her husband's body. But she persisted and kept on following him. Yama tried few tricks to persuade her but nothing worked. Then Yama said that it is impossible for him to give back the dead as it is against the nature's law. Instead, he will give her three boons.

Savitri agreed with the first boon she asked for a son for her father. With the second boon she asked that her in-laws be reinstated in their kingdom with full glory.

 Finally, for the third boon she asked 'I would like to have children.'

 Yama immediately said 'granted.' But soon Yama realized that he had been tricked by Savitri.

 Yama remained silent for a minute and then smiled and said 'I appreciate you persistence. But what I liked more was you readiness to marry a man whom you loved even though you knew that he would only live for a year. Go back to your husband he will soon wake up.'

 Soon Savitri and Satyavan were reunited. 

 Recipe to Cook Savoury or Uppu Kara Adai Dish for Savitri Nombu

 White Karadai or Savoury or Uppu Kara Adai is the dish prepared as an offering during Savitri Nonbu or Karadaiyan Nombhu. It is also the unique food eaten by married women to break the fast during Karadai Nombu. This Adai is a simple dish and it is believed that Savitri cooked the Karamani Adai in the forest while fasting (vratam) to save her husband's life from Yama, the god of death.

There are two varieties of Kara Adai – Sweet and Savoury. The savoury Ada is white in color and sweet one is brown in color. You can read about the preparation of Sweet Kara Adai here.

How to Cook Uppu Kara Adai?

Ingredients

Rice flour – 2 cups

Water four cups

¼ cup karamani or cowpeas (you can also substitute cowpea with Tuvar dal)

Coconut ½ cup grated or cut into small pieces (quantity depends on your taste)

Ginger

Green chillies (4 to 5) or depending on your taste

A pinch of asafoetida

1 tsp mustard seeds

Salt 1 to 1 1/2 (Depends on your taste)

Curry leaves

2 tsp Oil

1 broken red chilli (just for taste… you can also skip it)

Urad dal (optional)

Preparation

Roast the rice flour till it becomes off white to light brown color. The consistency should be like the rice powder used in drawing kolam. Keep the roasted rice flour aside.

Slightly roast the Karamani. This is to remove the raw taste of the cowpeas. After roasting, pressure-cook till soft and drain the excess water.

Add 2tsp oil or little oil to a medium to large cooking vessel. Put the mustard seeds, urad dal, ginger, green chillies and red chilli and make a sauté or give thadka.

Add water into the vessel having the sauté and boil. The ideal ratio of water to rice flour is 2:1.

Add the rice flour gradually, stir well to avoid lumps.

Now add the cooked Karamani, salt, coconut and asafetida and curry leaves.

Cook to a thick consistency or till it becomes like dough. (Cook in medium to small flame.)

Take the dough off the heat and allow it to cool.

When cooled, make a lemon sized ball from the dough and make patties in circular shape. And make a hole in the center. The patties can be made on hand, banana leaf or on butter paper. The size can be 3 inch in diameter and ½ inch thick.

Steam patties in an idly cooker for 8 to 10 minutes. Do not put the weight if you are using pressure cooker. The ideal time to remove is when the steam smells of cooked karadai.

Sweet Karadai/Vella Adai Recipe

Cooking  time - under 20 mins
Yields - 12

Ingredients needed 

Raw rice - 1 cup
Jaggery - 1 cup
Water - 1 1/2 cup
Coconut bits or grated coconut- 1/4 cup ( I used a mix of both)
Black eyed peas or karamani - 1 tbsp cooked
Cardamom powder - 1/4 tsp

Preparation

Pressure cook black eyes peas until soft but not mushy.

Roast raw rice until it changes to golden brown color.Grind it coarsely like rava.

Melt jaggery in 1 1/2 cup of water, filter it to remove impurities.

Method

Add grated coconut and karamani/cow peas, cardamom powder to the jaggery water.

Boil jaggery water, when it starts boiling, add a tsp of ghee.Then reduce the flame and add rice rava slowly stirring continuously.

Keep the flame in medium and cook well until it leaves the sides of the pan. Switch off the flame and allow it to cool.

Divide it equally, make balls, flatten it, put a hole in the center (as in the picture above) and steam the sweet adais in an idly cooker or steamer for 15 minutes.

Serve with butter.

 

NEIVEDYAM SLOKAM

 

URUGADA VENNAIYUM

ORADAIYUM NAAN THARUVEN

ORUKALUM ENKANAVAR

ENNAI PIRIYADIRUKAVENDUM

 

NOLMBU SLOKA

 

 

1.

 

OMKAARA POORVIKE DEVI

VEENA PUSTHAKA DHAARINE

VEDA MATHAR NAMASTHUBYAM

AVAIDHAVYAM PRAYASCHAME

2. 

PRATHIVARTHE MAHABAAGHE

BHARTHUSCHA PRIYAVARDINEE

AVAIDHAVYAM CHA  SOWBAAGYAM

DEHITVAM MAMA SUVRATHE

PUTHARAN POWTHRAMSCHA

SOWBHAAGYAM SOW

MANGALYAM CHA DHEHIME

 

3.

 

DOORAM GRUHNNAMI SUBHAGE

SAHAARIDRAM DHARAAMYHM

BHARTHU: AAYUSHYA SIDHYARTHAM

SUPREETHA BHAVA SARVADAA

 

MANN KI BHAAT IN SANSKRIT 3-.02.2020

मान्याः!

नमोनमः | 'मनोगतम्-०२.०९' [मन की बात] इत्यस्य पठन-प्रकाशन-प्रचारार्थं सञ्चिका-चतुष्टयं [संस्कृतम्-words+pdf+श्रव्य+हिन्दी(words)] अत्रभवतां सौविध्यार्थं सम्प्रेष्यते | सादरम् ... बलदेवानन्द-सागरः 

+91-9810562277

https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=556610534942275&id=314991109104220  

'मनोगतम्'[०२.०९]प्रसारण-तिथि: - २३-फरवरी, २०२०

[भाषान्तरं –सर्वश्री-डॉ.श्रुतिकान्त-पाण्डेय-गवीश-द्विवेदिभ्यां सम्भूयबलदेवानन्द-सागर-द्वारा]

मम प्रियाः देशवासिनः, इदं मम सौभाग्यं यत् 'मनकीबात'-'मनोगतम्' इत्यस्य माध्यमेन अहं कच्छतः कोहिमा-पर्यन्तं, कश्मीरतः कन्याकुमारीं यावत्, अशेष-देशस्य सर्वेभ्यः नागरिकेभ्यः पुनरेकवारं नमस्कर्तुम् अवसरं लब्धवान् | भवद्भ्यः सर्वेभ्यः नमस्कारः|

 अस्मदीय-देशस्य विशालतायैविविधतायै च प्रणामाः विलसन्तुतराम्, नूनं प्रत्येकमपि भारतीयः अनयोश्च स्मरणं कृत्वा गर्वान्वितो भवति | तथा च, अस्याः विविधतायाः अनुभवावसरस्तु सदैव जनम् अभिभूतं करोति, आनन्द-सन्दोहेन आप्लावयति, अन्यतम-प्रकारेण चायम्, प्रेरणा-पुष्प-रूपः अस्ति | कतिपय-दिनेभ्यः प्राक्, अहं दिल्ल्याः हुनर-हाट्-इति कलाविपण्यां लघुनि स्थले, अस्मदीय-देशस्य विशालतायाः, संस्कृतेः, परम्पराणां, पानाशनयोः हार्दिक-भावानां च विविधतानां दर्शनम्अकरवम् | पारम्परिक-वस्त्राणि, हस्तशिल्पानि, कालीन- इति कटाः, भाण्डानि, वेत्राणां पित्तलानां च उत्पादाः, पञ्जाबस्य 'फुलकारी'ति वस्त्रोपरि अभिरूप-कार्याणि, आन्ध्रप्रदेशस्य श्रेष्ठं चर्म-कार्यम्, तमिलनाडोः मनोरमाणि चित्र-कर्माणि, उत्तर-प्रदेशस्य पित्तलोत्पादाः, भदोही-त्यस्य(Bhadohi) कुथाः, कच्छस्य ताम्रोत्पादाः, अनेकानि सङ्गीत-वाद्ययन्त्राणि, असङ्ख्यानि वृत्तानि, अशेष-भारतस्य कलायाः संस्कृतेश्च परिदृश्यम्, सत्यमेव, अद्भुतमेवासीत्, तथा च, एतेषां पृष्ठ-भूमौ, शिल्पकाराणां साधना, निष्ठा, स्वीय-कलां प्रतिच प्रेम्णः कथाः अपि, अतितरां प्रेरणादायिन्यः भवन्ति| हुनर-हाट्-इति कला-विपण्याम् एकस्याः दिव्यांग-महिलायाः वृत्तानि श्रुत्वा बहु सन्तोषम् अन्वभवम् | सा माम् अकथयत् यत् सा पूर्वं पाद-मार्गोपरि स्वीय-चित्र-कर्माणि विक्रीणाति स्म | परञ्च कलाविपण्या साकं सम्पर्कानन्तरं तस्याः जीवनमेव परिवर्तितम् | अद्य सा न केवलम् आत्मनिर्भरा, परञ्च स्वकीयं गृहमेकमपि क्रीतवती | सा अकथयत् यत् कलाविपण्यां अहम् अपरानपि बहून् शिल्पकारान् अमिलम्, तैः साकं सम्भाषणावसरमपि प्राप्तवती | अहमत्र सूचिता यत् कलाविपण्याः सहभागिषुकलाकारेषु प्रतिशतं पञ्चाशदधिकाःमहिलाः सन्ति | तथा च, विगते वर्षत्रये कलाविपणीनां माध्यमेन, प्रायेण त्रिलक्षं कलाकाराः, शिल्पकाराः च अनेकविधान् वृत्तितावसरान् अवाप्नुवन् | कलाविपणीनाम, कलानां प्रदर्शनार्थं अन्यतम-मञ्चरूपेण तु अस्त्येव, युगपदेव, एषा, जनानां स्वप्नान् अपि पिच्छ-युतान् विदधाति | एकं स्थलमस्ति तादृशं यत्र अस्य देशस्य विविधताम् उपेक्षितुंअसम्भवमेव | शिल्पकलातु अस्त्येव, युगपदेव, पानाशनयोः अस्मदीया विविधतापि अस्ति | तत्र एकस्यामेव पङ्क्तौ इडलीडोसा-छोलेभटूरे-दालबाटी-खमणखांडवी-ति नजाने, किं किं आसीत्? अहं, स्वयमपि तत्र बिहारस्य स्वादिष्टस्य लिट्टीचोखा-व्यञ्जनस्य आनन्दमादत्तवान्, अतितराम् आनन्दम् अन्वभवम् | भारतस्य प्रत्येकमपि खण्डेषु बहुशः एतादृश्यः मेलाः, प्रदर्शन्यः चायोज्यन्ते | भारतम् अवगन्तुम्, भारतम् अनुभवितुं, यदापि अवसरं लभ्येत, अवश्यं गन्तव्यम् | 'एकंभारतम् –श्रेष्ठभारतम्', आकण्ठं जीवितुं, स्वर्णिमावसरोsयं भवति | भवन्तः न केवलं देशस्य कलाभिः संस्कृत्या च सम्पृक्ताः भविष्यन्ति, परञ्च देशस्य परिश्रम-शीलानां कलाकाराणां, विशेषेण च, महिलानां समृद्धौ अपिभवन्तः स्वीयं योगदानं विधातुं शक्ष्यन्ति – अवश्यं गच्छन्तु!

  ममप्रियाःदेशवासिनः! अस्माकंदेशस्यमहत्यःपरम्पराःसन्ति।अस्माकंपूर्वजैःयदस्मभ्यंदायरूपेणप्रदत्तमस्ति, याशिक्षादीक्षाचास्माभिःप्राप्तातस्यांजीवमात्रंप्रतिदयाभावः, प्रकृतिंचप्रतिअपरिमितःप्रेमभावः अनन्योsस्ति । एतानि सर्वाणि वृत्तानि, अस्माकं सांस्कृतिकं रिक्थं विद्यते |भारतस्यएतादृक्-परिवेशस्यआतिथ्यंगृहीतुंअखिल-विश्वतःभिन्न-भिन्न-प्रजातीनांपक्षिणःप्रतिवर्षंभारतम्आगच्छन्ति।भारतम् आवर्षम्अनेकासां प्रवासि-पक्षि-प्रजातीनांआवासःभवति।एतदपिसूच्यतेयत्पञ्च-शताधिक-प्रकारकाःपक्षिणःविविध-क्षेत्रेभ्यश्चात्रआगच्छन्ति।विगत-दिनेषुगाँन्धीनगरे'सी.ओ.पी.-त्रयोदश'-इतिसम्मेलने एतद्विषयकं सुबहु चिन्तनं, मननं, मन्थनंचजातं,भारतस्यप्रयासाश्चभूरिशःप्रशंसिताः।सखायः! एषःहिअस्माकंकृतेगर्वविषयःयद्भारतंआगामि-त्रि-वर्षपर्यन्तंप्रवासिपक्षिणांविषये'सी.ओ.पी.-सम्मेलन'स्यआध्यक्ष्यंनिर्वक्ष्यति ।एषःअवसरःकथंउपयोक्तुंशक्यतेइत्यस्य कृतेस्वीय-परामर्शान् अवश्यंप्रेषयन्तु।

'सी.ओ.पी.-सम्मेलन'-विषयिण्याःअस्याःचर्चायाःअवसरेममावधानंमेघालय-सम्बद्धाम् महत्त्वपूर्णां सूचनांप्रतिगतम् ।साम्प्रतमेवजैव-वैज्ञानिकैःमत्स्यानाम् एकाप्रजातिःअन्विष्टास्तियाकेवलंमेघालयेगुहासुएवप्राप्यते।आमान्यतेयत्एषःमीनःभूम्यन्तर्वर्ति-गुहासुनिवसन्तीषु जल-जीवानां प्रजातिसुबृहत्तमःअस्ति।एषःमीनःएतासुगहनासु अन्धकार-युतासु भूम्यन्तर्वर्ति-गुहासुवसति,यत्रप्रकाशःअपिकदाचिदैवप्रविशति।वैज्ञानिकाःअपिएतस्मिन्विषयेआश्चर्यान्विताःसन्तियत्कथंएतादृक्-बृहदाकारःमत्स्यःएतावद्-गहनासुगुहासुजीवन् सन्निवसति ।एतद्धिसुखदं वृत्तं यदस्मदीयं भारतं, विशेषेण च मेघालय-राज्यंकासाञ्चन अतीव-दुर्लभप्रजातीनांगृहमस्ति।इदं भारतस्यजैवविविधतायै नूतनमायामंप्रददाति।अस्माकंपरिवेशेएतादृशानिबहूनि आश्चर्याणिसन्ति यानिअधुनाऽपिअज्ञातानि।एतेषाम् आश्चर्याणाम्अन्वेषणार्थंउत्कटान्वेषण-प्रवृत्तिःआवश्यकी।

महती तमिल-कवयित्री अव्वैयार-महाभागा लिखितवती - ''कट्टतकेमांवुकल्लादरुउडगडवुकड्डतकमियन्अड़वाकल्लादरओलाआडू" इति।

अर्थात् यदपिवयंजानीमःतत्-मुष्टिपरिमितासिकतास्तिपरंयद्वयंनजानीमःतत्अखिल-ब्रह्माण्ड-सदृशमस्ति।एतद्देशस्यवैविध्यविषयेऽपिएतादृशमेवास्ति यत् यावन्तं वयं जानीयाम तत् अल्पमेव ।अस्माकंजैव-विविधतापिसमग्र-मानवतायाःकृतेअद्भुतकोशमिवास्ति, यो हि अस्माभिःसंकलनीयःसंरक्षणीयःअन्वेषणीयःच।

ममप्रियाणियुवमित्राणि! अद्यत्वेअस्माकंदेशस्यबालेषु, युवजनेषुचविज्ञानंप्रविधिंचप्रतिरुचिःसततंवर्धमानास्ति।अन्तरिक्षेउपग्रहाणांसकीर्तिमानंप्रक्षेपणं, नूतनाश्चकार्यक्रमाः प्रत्येकंभारतीयंगर्वेणपूरयन्ति।चन्द्रयान-द्वितीयस्यप्रक्षेपणकाले यदाऽहंबैगलूरु-नगरेआसम्,तदामयादृष्टंयत्तत्रउपस्थितानांबालानांउत्साहःदर्शनीयःआसीत्।तेनिद्रालवःनाऽसन्, पूर्णायामपि रात्रौजागृताःअवर्तन्त।तेषुविज्ञानं, प्रविधिं, नवाचारंचप्रतियादृशीउत्सुकतासीत्,सा तुअविस्मरणीया एव ।बालानां, यूनांचएनमुत्साहंअभिवर्धयितुं,तेषुवैज्ञानिकवृत्तिंचसम्वर्धयितुंएकाअन्याव्यवस्थाआरब्धास्ति।साम्प्रतं भवन्तःश्रीहरिकोटातःसञ्जायमानं रॉकेट्-प्रक्षेपणंपुरतः एवद्रष्टुंशक्नुवन्ति।सद्यःएवेदं सौविध्यं सर्वेषांकृतेउपपादितम् ।एकादर्शक-दीर्घा निर्मिताऽस्ति यस्यांजनानांदशसहस्रम् उपवेष्टुमर्हति।'इसरो'-इत्यस्य अन्तर्जालोपरिसंकेतितस्य सम्पर्कसूत्रस्यानुसारम् ऑन्-लाइन्-बुकिंग् -इति सद्यस्कम् आरक्षणमपि कर्तुं शक्यते ।अहंसूचितोऽस्मियत्केचनविद्यालयाःस्वीय-विद्यार्थिनः रॉकेट्-इति प्रक्षेप्य-यानस्य प्रक्षेपणंप्रदर्शयितुं तांश्चोत्प्रेरयितुं अत्रत्यं पर्यटनमपिआयोजयन्ति।अहंसर्वेषांविद्यालयानांप्रधानाचार्यान्शिक्षकांश्चनिवेदयामियत्तेआगामिनि क्रमे एतस्य सौविध्यस्य लाभंनूनं गृह्णन्तु।

सखायः! अहंभवद्भ्यः अपरमेकं रोमाञ्चकं वृत्तंसूचयितुमिच्छामि।अहं'नमो'-एप्[Namo App]इत्यत्र झारखण्डस्यधनबादवासिनःपारस-नाम्नः टिप्पणींपठितवान्।पारसःइच्छतियन्मया'इसरो'-संघटनस्य'युविका'कार्यक्रमस्यविषयेयुवजनाःसूचनीयाः ।युवजनान्विज्ञानेनसाकंयोजयितुं'युविका'इसरो-संघटनस्यबहुप्रशंसनीयः प्रयासः।एकोनविंशत्युत्तर-द्विसहस्रतमेवर्षेएषःकार्यक्रमःविद्यालयस्तरीय-विद्यार्थिनांकृतेआरब्धः।'युविका' अर्थात् 'युव-विज्ञानि-कार्यक्रमः'।एषःकार्यक्रमःअस्माकं'जयतु युवा, जयतु कृषकः, जयतुविज्ञानम्, जयतु अनुसन्धानम् -इत्यस्यअनुरूपोsस्ति।अस्मिन्कार्यक्रमेविद्यार्थिनःपरीक्षाऽनन्तरंअवकाश-कालेइसरो-संघटनस्यविभिन्न-केन्द्राणिगत्वाअन्तरिक्ष-प्रविधिं, अन्तरिक्ष-विज्ञानं, अन्तरिक्ष-प्रयुक्तिं च अवगच्छन्ति ।भवन्तःयदिज्ञातुमिच्छन्तियदेतत्प्रशिक्षणंकीदृशमस्ति, कियत्प्रकारकमस्ति, कियत् रोमाञ्चकं वास्ति?तर्हिएतस्यपूर्व-सहभागिनांअनुभवान्भवन्तः अवश्यमेवपठन्तु ।यदिभवन्तःस्वयमेवभागग्रहणेउत्सुकाःतर्हिइसरो-इत्यस्ययुविका-जालदेशोपरिस्वीयंपञ्जीकरणंकर्तुं शक्नुवन्ति ।ममयुव-सखायः! भवत्कृतेऽहंजालसंकेतंसूचयामि।लिखन्तु;  अद्यैवचअवश्यम् अन्वेषयन्तु। www.yuvika.isro.gov.in इति।अपिलिखितंवा?

 ममप्रियाःदेशवासिनः! अस्मिन्वर्षेजान्युआरि-मासे एकत्रिंशत्तमे दिनांकेलद्दाखस्यदर्शनीयाः उपत्यकाःएकस्याःऐतिहासिक-घटनायाःसाक्षिण्यः अभूवन् ।लेहस्यकुशोक-बाकुला-रिम्पोची-विमानपत्तनात्भारतीय-वायुसेनायाः'ए.एन्.द्वात्रिंशत्-विमानंयदाउड्डीतं तदा अभिनवः इतिहासः विरचितो जातः।अस्मिन्उड्डयने प्रतिशतंदशमितस्यभारतीयस्य जैवजेट्-इन्धनस्य मिश्रणं कृतमासीत् ।एषःहिप्रथमावसरःआसीद् यदाविमानस्यद्वयोःएवयन्त्रयोः एतद्-मिश्रणम् उपयुक्तम् । केवलमेतदेव नैव, लेहस्ययस्मात्विमानपत्तनात्एतेनविमानेनउड्डयनंविहितंतन्नकेवलंभारतस्य,अपितु विश्वस्यापिउच्चतमेषुविमानपत्तनेषुअन्यतममस्ति।अत्र वैशिष्ट्यमिदमेव यत् एतस्मिन्अभियानेप्रयुक्तंजैवजेट्-इन्धनं खाद्येतर-पादपानांतैलैःनिर्मितंयद्धि भारतस्यविविधैःआदिवासिक्षेत्रैःक्रीयते।एतादृशैःप्रयासैः नकेवलंकार्बन्-इति प्राङ्गारस्य उत्सर्जनंन्यूनतरंभविष्यति,अपि तुअपरिष्कृत-तैलस्यआयाते भारतस्यनिर्भरताअपिअल्पतरा भवितुमर्हति ।अमुना महता प्रयोगेणसम्बद्धान्सर्वान् अहं वर्धापयामि ।विशेषरूपेण'सी.एस्.आई.आर्.'-इत्यस्य देहरादूनस्य भारतीय-पैट्रोलियम्-संस्थानस्य च वैज्ञानिकाःप्रशंसार्हाःसन्तियैःजैव-इन्धनेनप्रविधिःसम्भावितः ।तेषांएषःप्रयासः'मेक् इन्इण्डिया' – इति कार्यक्रममपिसबलं समर्थञ्च करोति।

ममप्रिया: देशवासिन:, अस्माकंनवभारतम्इदानींपुरातनेनअभिगमेन चलितुंनास्तिसिद्धम्।विशेषरूपेणनवभारतस्यअस्माकंभगिन्य: मातरश्चअग्रेसृत्य समाह्वानानिस्वीकुर्वन्त्य: सन्तियेनसम्पूर्णेसमाजेसकारात्मक-परिवर्तनानिदृश्यन्ते।बिहारस्यपूर्णिया-जनपदस्यकथादेशवासिभ्य: प्रेरणाप्रदात्रीअस्ति‌।एतद्धितच्छेत्रंयत्दशकेभ्य: जलाप्लावस्थितिंसम्मुखीकरोति।एतस्यांस्थित्यां, अस्मिन्क्षेत्रेकृषे: अन्यार्जनसाधनानांवाएकत्रीकरणंकठिनंभवति‌।परम्एतादृशीषुस्थितिषुपूर्णियाजनपदस्यकतिपय-महिलाभि: पृथग्एक: मार्ग: चित:।सखायः! पूर्वम्अस्यक्षेत्रस्य महिलाःशहतूतवामलबरी- इत्यनयो: वृक्षयो: प्राप्त-कौशेय-कीटेभ्य: कोकून-इतिपदार्थंनिर्मान्तिस्मयस्यअत्यल्पंधनंता: प्राप्नुवन्तिस्म।यद्यपितस्यक्रेतार: कोकून-इतिपदार्थत: कौशेयसूत्रंनिर्मायप्रभूतम्अर्जयन्तिस्म।परमद्यपूर्णिया-जनपदस्यमहिलाभि: नूतनप्रकल्प: समारब्ध:।अथसमग्र-सङ्कल्पना-चित्रमेवपरिवर्तितम्।एताभि: महिलाभि: प्रशासनसहयोगेनमलबरी-इत्यस्योत्पादन-समूहा: विरचिता:।तदनन्तरंकोकूनत: कौशेयसूत्रनिर्माणंततश्चस्वयमेवकौशेय-सूत्रेभ्य: शाटिकानिर्माणंसमारब्धम्।एतत्ज्ञात्वाभवन्त: आश्चर्यचकिता: भविष्यन्तियत्पूर्वंयंकोकून-इतिपदार्थंविक्रीयता: अल्पंधनंप्राप्नुवन्तिस्म, सम्प्रतिताभि: निर्मिता: शाटिका: सहस्रश: रुप्यकेषुविक्रीयन्ते। "आदर्शजीविका-महिला-मलबर्युत्पादनसमूहस्य" भगिनीभि: य: उद्यम: कृत: तस्यपरिणामा: सम्प्रतिग्रामेष्वपिदृश्यन्ते।पूर्णिया-जनपदस्य बहूनांग्रामाणांकृषिका: इदानींनकेवलंशाटिका: सज्जीकारयन्तिअपितुबृहृन्मेलकेषुस्वीयापणानि प्रतिष्ठाप्य विक्रयणमपिकुर्वन्ति‌।एतत्एकम्उदाहरणंयत्अद्यतनानवमहिलाशक्ति: नवचिन्तनेनसहकथंनूतनलक्ष्याणिप्राप्नोति ।

  ममप्रिया: देशवासिन: ! अस्माकंदेशवासिनीनांमहिलानांकन्यानाञ्चउद्यमशीलता,तासांसाहसिकता च ननुगौरवाय एव ।आत्मानंपरित: नैकानिएतादृशानिउदाहरणानिभवन्तियै: ज्ञानंभवतियत्कथंकन्या: प्राचीनावरोधान्अतिक्रम्यनवशिखराणिप्राप्नुवन्ति।अहंभवद्भि: सहद्वादशवर्षीयाया: पुत्र्या:काम्या-कार्तिकेयन्-नामधेयाया: उपलब्धे: अवश्यंचर्चांकर्तुम्इच्छामि।काम्ययाकेवलंद्वादश्यांवयसिएवmount aconcagua इतिपर्वतशृङ्खलासमारूढा।एतत् दक्षिणामेरिकायांANDES -इतिपर्वतस्यसर्वोन्नतं शिखरम् अस्तियद्धि प्राय: सप्तसहस्र-मीटरपरिमितं उच्छ्रितं वर्तते ।प्रत्येकंभारतीयस्यमन:स्पर्शिनीइयंवार्ता, यदाअस्यमासस्यप्रारम्भेकाम्ययापर्वतशिखरमारुह्यसर्वप्रथमंतत्रअस्माकीन: 'तिरङ्गा'-इतित्रिवार्णिकध्वज: उत्तोलित:।अहंसूचित: यत्देशायगौरवप्रदात्रीकाम्याएकस्मिन्नूतनेसङ्कल्पेअस्तियस्यनामास्ति "Mission-साहस" इति।अस्यान्तर्गतंसासर्वमहाद्वीपानांसर्वोन्नतशिखराणिआरोढुंप्रयतिष्यते।अस्मिन्अभियानेसाउत्तरदक्षिणध्रुवयो: ski-इतिहिमक्रीडामपिकर्तुम्इच्छति।अहंकाम्यायै "मिशन-साहस"-इत्यस्यकृतेशुभकामना: प्रकटयामि।

वस्तुत: काम्याया: उपलब्धि: सर्वान्सुस्वस्थान् स्थातुंप्रेरयति।अस्मिन्लघुवयसिकाम्यायानिशिखराणिप्राप्तवतीतत्रfitness इतिशारीरिकसौष्ठवस्यवर्ततेमहतीभूमिका।A nation that is fit will be a nation that is hit. अर्थात्य: देश: सर्वथासुस्थ: भवतिस: सर्वदाकीर्तिमान्‌भविष्यति।आगामि-मासा: तुसाहसिकक्रीडाभ्य: अपिउपयुक्ता: सन्ति।भारतस्यभौगोलिकताएवंप्रकारिकाअस्तियाअस्माकंदेशेसाहसिकक्रीडार्थंअस्मभ्यंनैकान्अवसरान्प्रददाति।एकत: यत्रउन्नताःपर्वता: सन्ति, तर्हि अपरत: सुदूरंयावत्विस्तृतामरुभूमि:।एकत: यत्रसघन-वनक्षेत्राणितर्हिअपरत: समुद्रस्यअसीमविस्तर:।अत: ममएतत्विशिष्टंनिवेदनमस्तियत्भवन्त: अपिस्वरुच्यनुसारंक्रियाकलापंचिन्वन्तु,स्वजीवनेसाहसिकतांचयोजयन्तु।जीवनेसाहसिकंतुकिमपिभवेद्एव!

 सखायः! द्वादश-वर्षीयाया: काम्याया: सफलतानन्तरंयदाभवन्त: पञ्चाधिकैकशतंवर्षीयाया: भागीरथी-अम्बाया: कथांश्रोष्यन्तितदाइतोsपि समधिकाः आश्चर्यचकिता: भविष्यन्ति।मित्राणि! यदिवयंजीवनेप्रगतिम्इच्छाम:, विकासम्इच्छाम: तर्हिआद्य: समय: भवतियत्अस्माकम्अन्तर्विद्यमान: विद्यार्थीकदापिनिर्जीव: नभवेत्।अस्माकंपञ्चाधिकैकशतंवर्षीयाभागीरथी-अम्बाअस्मभ्यम्एतदेवप्रेरयति।इदानींभवन्त: चिन्त्यमाना: स्यु: काएषाभागीरथी-अम्बा? भागीरथीअम्बाकेरलान्तर्गतेकोल्लम्-स्थानेनिवसति।शैशवावस्थायामेवतस्या: मातादिवङ्गतासीत्।अल्पीयसिवयसिविवाह: जात:, ततश्चपति: अपिदिवङ्गत:।परंभागीरथ्यम्बयास्वात्मविश्वास: नत्यक्त:, कर्मठतानपरित्यक्ता।दशवर्षीयाया: अवस्थाया: पूर्वमेवअनिच्छयाविद्यालय: त्यक्त:।पुन: पञ्चाधिकैकशतंवयसिविद्यालयीयम्अध्ययनंसमारब्धम्।अस्मिन्प्रौढवयसिभागीरथ्याअम्बयाचतुर्थस्तरीयापरीक्षाविलिखिता, साकाङ्क्षंपरिणामायअपिप्रतीक्षांकृतवती।सापरीक्षायांप्रतिशतं पञ्चसप्ततिमितान्अङ्कान्प्राप्तवती।अग्रेऽपिसापरीक्षा: लेखितुम्इच्छति।स्पष्टमेवभागीरथी-अम्बा-सदृशा: जना: अस्यदेशस्यशक्तित्वेनविराजन्ते, प्रेरणाया: स्रोतांसिविद्यन्ते।अहमद्यविशेषरूपेणभागीरथीम्अम्बांप्रणमामि।

मित्राणि! जीवनस्यविपरीतसमयेअस्माकंआत्मविश्वास: अस्माकम्इच्छाशक्तिश्चकामपिपरिस्थितिंपरिवर्तयितुंशक्नोति।सम्प्रतिएवमयासञ्चारमाध्यमेषुएकंवृत्तंपठितम्यदहंभवद्भि: सहचर्चयितुम्इच्छामि।एषाकथास्तिमुरादाबादस्यहमीरपुर- वास्तव्यस्यसलमानस्य।सलमान: जन्मनाएवदिव्याङ्ग: अस्ति।तस्यपादौअसहयोगिनौ।परमस्यांकठिनावस्थायाम्अपिपराजयंनैवस्व्यकरोत्।स्वकीयंकार्यम्आरब्धुंसङ्कल्पितवान्।सहैवएतदपिनिर्णीतवान्यत्अन्यदिव्याङ्गानाम्अपिसहायतांकरिष्यामीति ।तत: किम्? सलमानेनस्वीयेग्रामेएवपादत्राण-निर्माणंdetergent-इतिफेनकचूर्ण-निर्माणंच समारब्धम्।क्रमश: त्रिंशत्दिव्याङ्गा: कर्मणियोजिता: अभवन्।भवन्त: एवमपिविचारयन्तुयत्य: स्वयंचलितुम्अक्षम:,स: अन्येषांचलनेसौख्यप्रदात्रींपादरक्षांनिर्मातुंनिर्णीतवान्।विशिष्टमेतदपियत्सलमान: सहकर्मिणांप्रशिक्षणंस्वयमेवकृतवान्।इदानीम्एतेसर्वेमिलित्वानिर्माणम्अपिकुर्वन्तिनिर्मितानांचप्रचारात्मिकांविक्रयणव्यवस्थाम्अपिकल्पयन्ति।स्वीयपरिश्रमेणनकेवलंवृत्तय: सृष्टा: अपितुसमवाय: अपिलाभान्वित: कृत:।इदानीम्एतेसर्वेमिलित्वादिवसेपञ्चाशदधिकैकशतंयुगलपादरक्षा: निर्मान्ति।नएतेनअलं, सलमानेनअस्मिन्वर्षेइतोsपिशतंदिव्याङ्गेभ्य: वृत्तिं प्रदातुंसङ्कल्पितम्।अहम्एतेषांदृढेच्छाशक्तिंउद्यमशीलतांचनौमि।

एतादृशीएवसङ्कल्पशक्ति:, गुजरातस्यकच्छप्रदेशस्यअज़रक-ग्रामवासिभि: अपिप्रदर्शिता।एकाधिक-द्विसहस्रतमेवर्षेयदाविनाशकारि-भूकम्पानन्तरंसर्वेग्रामंत्यक्त्वागच्छन्त: आसन्तदाइस्माइल-खत्री-नामधेयेनग्रामेस्थित्वा "अज़रक-प्रिण्ट" इतिपारम्परिक-कला-संरक्षणायसङ्कल्पितम्।तदनन्तरंदर्शंदर्शंप्रकृतिवर्णनिर्मिताकलाएषा ‌सर्वेषांमनांसिआकृष्टवती,फलत: एष: सम्पूर्ण: ग्राम: हस्तशिल्पकला-सम्बद्धयापारम्परिक-विधयासहसंयुक्तोऽभवत्।ग्रामवासिभि: नकेवलंसहस्रवर्षप्राचीनाकलासंरक्षिताअपितु,अद्यतनया वस्त्राधानपद्धत्यापिसंयुक्तीकृता।इदानींप्रसिद्धा: वस्त्रनिर्मातार: परिधानकलाकारा:चापिअज़रकमुद्रणंप्रयोक्तुंप्रभवा:।ग्रामस्यश्रमयुतानांजनानांकारणेन'अज़रकप्रिण्ट'-इतिअद्यत्वेप्रसिद्धनामसञ्जातम्।विश्वस्यप्रमुखवस्त्रक्रेतार: अस्मैमुद्रणायरुचिमन्त: दृश्यन्ते।

मम प्रियाः देशवासिनः, नातिचिरं सम्पूर्णेsपि देशे महा-शिवरात्रि-पर्वआमानितम् | भगवतः शिवस्य मातुःपार्वत्याः चाशीर्वादः देशस्य चेतनां सततं जागृतां सन्धारयन् अस्ति | महाशिवरात्रि-पर्वणि भोले-बाबा-भगवतः आशीर्वादः भवत्सु सततं स्यात्, भवतां भवतीनाञ्च प्रत्येकमपि मनोकामनांपरेशः शिवः प्रपूरयेत्, भवन्तः ऊर्जावन्तः भवन्तु, स्वस्थाः स्युः, सुखिनो भवन्तु तथा च, देशस्य कृते स्वीयानि कर्तव्यानि परिपालयन्तो भवन्तु |

सखायः, महाशिवरात्रि-पर्वणा साकमेव वसन्तर्तोःआभापि अनुदिनम् इतः परम् समधिकम् एधिता | आगामिषु दिनेषु होलिकोत्सवः अपि वर्तते, तदनुपदमेव गुड़ी-पड़वा अपि आगन्ता | नवरात्रि-पर्व अपि अमुना संयुक्तमेव भवति | रामनवमी-पर्व अपि आगन्ता | पर्वाणि उत्सवाः च, अस्मदीये देशे सामाजिक-जीवनस्य अभिन्नाङ्गत्वेन प्रवर्तमानाः सन्ति | प्रत्येकमपि पर्वणः पृष्ठभूमौ कश्चन एतादृशः सामाजिक-सन्देशः अन्तर्निहितोsस्ति यो न केवलं समाजं, कृत्स्नमपि देशम्, एकता-सूत्रेण बद्ध्वा, सन्धारयति|

होलिकोत्सवानन्तरं चैत्र-मासेशुक्ल-पक्षे प्रथमा-तिथितः भारतीयं नूतनं विक्रम-वर्षमपि आरभते | तदर्थमपि, भारतीय-नव-वर्षस्य कृतेsपि, अहं भवद्भ्यः अग्रिमाः शुभकामनाः व्याहरामि|

      मम प्रियाः देशवासिनः, आगामि-'मनोगतम्'- यावत्तु, मां प्रतिभाति, कदाचित् विद्यार्थिनःपरीक्षासु व्यापृताः भवितारः | येषां यासाञ्च परीक्षापूर्णा, ते आनन्द-मग्नाः भवेयुः | ये व्यापृताः सन्ति, ये आनन्दमग्नाः च वर्तन्ते, तेभ्योsपि ताभ्योsपि च, अनेकानेकाःशुभकामनाः व्याहरन्, आगच्छन्तु,  आगामि-'मनोगतम्'-प्रसारणस्य कृते असंख्य-वृत्तानि आदाय पुनः मेलिष्यामः |

भूरिशः धन्यवादः| नमस्कारः!

ooo oooooo ooo

- [भाषान्तरं– सर्वश्री-डॉ.श्रुतिकान्त-पाण्डेय-गवीश-द्विवेदिभ्यां सम्भूयबलदेवानन्द-सागर-द्वारा]

अणुप्रैषः  - baldevanand.sagar@gmail.com 

दूरभाषः -   ९८१०५६२२७७