Story - Sanskrit essay

*स्वर्वाणीप्रकाशः* (वाट्साप् गणः)

🖋शनिवासरः फाल्गुनकृष्णतृतीया (23-03-19)📝

✍प्रस्तावविषयः-- कथासाहित्यम्📚

जिज्ञासा मानवानां प्रकृतिः। कथाः सर्वेषां मनसि कुतूहलं जनयन्ति। वेदकालादारभ्य कथाः भारते प्रचारे सन्ति (मनुमत्स्यकथा, नचिकेतसः कथा.... )। व्यक्तित्वस्य विकासार्थं कथाकथनं भारतीयानाम् एका पुरातनपद्धतिः। कुटुम्बे ज्येष्ठाः विशेषतया माता  मातामही  पितामही एताः बालान् उद्दिश्य गुणपाठकथाः वदन्ति  बाल्ये एव मानसिकस्वभावस्य रूपीकरणं भवति। अतः तस्मिन् समये वयं बालानां कृते यद्यत् दद्मः तद् आजीवनं तेषां जीवने  मार्गदर्शनाय भवति। "शीलं परं भूषणम्" इत्येव खलु अतोत्तमान् गुणान् तेषाम् अन्तरङ्गे यथा गच्छति तथा व्यवहारः करणीयः। किन्तु कालान्तरे यथा अस्माकम् अनेकानामक आर्षपद्धतिनां विस्तरणं कृतवन्तः तथैव कथाकथनमपि वयं विस्मृतवन्तः। इदानीं कस्यापि पार्श्वे समय एव नास्ति जीवनस्य मुख्यं लक्ष्यं धनार्जनम् इत्येव चिन्तयन्ति बहवः। केचन अस्माकं पुरातनाशयानां निराकरणे एव श्रद्धालवः भवन्ति एतत्सर्वं समयस्य व्यर्थीकरणमित्येव तेषां मतम्।। 

किन्तु वैदेशिकाः अस्माकं पद्धतिम् अङ्गीकृतवन्तः वैदेशिकानां पद्धतिरिव पुनः अस्माकं समाजे आनीय तस्यापि विक्रयणं प्रचलतीति मम निरूपणम् । महानगरेषु इदानीं International Academy of Storytelling इत्यादीनि अनेकाः संस्थाः सन्ति तत्र पोषकाः धनं दत्त्वा बालानां प्रवेशनार्थं यतन्ते।। 

विष्णुशर्मणः पञ्चतन्त्रादि लखुकथाः संस्कृतसाहित्ये प्रसिद्धाः। एतासां कथानां प्रभावेण राज्ञः अमरशक्तेः मूर्खाः पुत्राः वसुशक्ति उग्रशक्ति अनेकशक्ति एते त्रयः पुत्रा अपि धीमन्ताः जाताः इति वयं जानीमः। 

जगति द्विशताधिकासु भाषासु पञ्चतन्त्रकथायाः अनुवादाः लभ्यन्ते इति अस्य कथासाहित्यस्य महत्त्वं सूचयति। 

अद्यापि प्रान्तीयभाषास्वपि बोधकथायाः चित्रकथायाः पुराणास्पदकथायाः प्राधान्यम् अस्ति। सनातनधर्मे तत्त्वानां बोधनमार्ग: कथा: खलु अत्र इतिहासपुराणग्रन्थाः एव दृष्टान्ताः। रामायणे रामकथाः भागवते भगवतः अवतारकथाः श्रीकृष्णस्य लीलाः महाभारते नलदमयन्त्योः कथा पाण्डवानां कौरवाणां च कथाः एवं सर्वेषु ग्रन्थेषु कथाः उपकथाः अनेकाः भवन्ति। कथासरित्सागरः इत्येकः ग्रन्थः षोडशे शतके रचितः। भाषाज्ञानवर्धनार्थं कथापुस्तकानां पठनम् अत्यन्तं प्रयोजनं भवति। अद्यापि संस्कृतभारत्या तथा इतरैः प्रसिद्धीकृताः

संस्कृतकथाः  कथापुस्तकानि च प्राप्तुं शक्नुमः। वयमपि स्वीयमातृभाषायां विद्यमानायाः कथायाः अनुवादं कृत्वा संस्कृतसाहित्ये नूतनकथाः योजनं कर्तुं शक्नुमः अनेन अस्माकं ज्ञानं वर्धते भाषायाः प्रचारोऽपि जायते। प्रारम्भे 

storyweaver.org.in इत्यादि जालपुटे  अनुवादकार्यं सुकरं स्यात्। अनेन सप्रमाणं वक्तुं शक्नुमः कथाः केवलं मनोरञ्जनार्थम् एव न  अपिच ताः जीवनसार्थक्यं प्रदास्यन्ति इति।। 

- सुनीशः