*श्रीरामायणकथा, किष्किन्धाकाण्डम्।*
(नवमः सर्गः)
लक्ष्मणसुग्रीवयोः संवादः।
श्रीरामचन्द्रस्य आज्ञां प्राप्य सर्वदा अग्रजस्य हिताय कार्यं कुर्वाणः लक्ष्मणः क्रुद्धः सन् किष्किन्धां प्रति प्रस्थानम् अकरोत्। मार्गे सः वृक्षान् बलपूर्वकम् उत्पाटयन् ,पर्वतशिखराणि छित्वा क्षिपन् नगरस्य उन्नतैः भवनैः सुशोभितां वीथिम् अतिक्रम्य सुग्रीवस्य राजप्रासादं प्राप्नोत्। अत्यन्तं कुपितं लक्ष्मणं दृष्ट्वा सुग्रीवस्य भटाः इतस्ततः पलायन्ते स्म।
लक्ष्मणः साक्षात् सुग्रीवस्य भवनं प्राविशत्। तत्र मृदङ्गस्य तालेन सह कोकिलकण्ठिकामिनीनां गीतस्य ध्वनिः श्रूयते स्म। महाबली लक्ष्मणः सुग्रीवस्य तस्मिन् अन्तःपुरे अनेकाः रूपयौवनाभ्यां परिपूर्णाः सुन्दरीः स्त्रियः अपश्यत्। नूपुराणां झङ्कारं करताडनानां च शब्दं कुर्वतीः परस्त्रियः दृष्ट्वा शीलवान् लक्ष्मणः अत्यन्तं लज्जितः अभवत्। श्रीरामचन्द्रस्य कार्यसिद्धिः न अभवत् इति दृष्ट्वा कुपितः लक्ष्मणः धनुषा टङ्कारम् अकरोत् यस्मात् दशसु दिक्षु तस्य ध्वनिः प्रसृतः अभवत्।
तस्मिन् समये सुग्रीवस्य प्रकोष्ठे नर्तक्यः नूपुराणां झङ्कारैः सह नृत्यं कुर्वन्ति स्म, यद् नृत्यं देवराजस्य इन्द्रस्य अप्सरसां नृत्यस्य अपेक्षया महत् प्रतीयते स्म। सुग्रीवः च मद्यपानेन चेतनाशून्यः सन् अर्द्धनिमीलनेत्राभ्यां सर्वं पश्यति स्म।
धनुषः टङ्कारं श्रुत्वा नृत्यं कुर्वत्यः नर्तक्यः भयभीताः भूत्वा एकत्र अतिष्ठन्। भयात् च सुग्रीवस्य मुखं पीतवर्णम् अभवत्।
सः च कथञ्चिद् आत्मानं सम्भालयित्वा ताराम् अपृच्छत् हे प्रिये! रामचन्द्रस्य एषः अनुजः अकारणं हि एतावान् क्रुद्धः भूत्वा किमर्थम् आगच्छति? त्वं तव मृदुवाण्या तं शान्तं कुरु। कथञ्चिद् वा त्वं तव वाणीकौशलेन तस्य क्रोधं शमयित्वा अत्र तस्य आगमनस्य कारणं पृच्छ!
पत्युः आज्ञायाः पालनं कुर्वती स्मितवदना तारा लक्ष्मणस्य समीपम् अगच्छत्।
पुरतः सुन्दरीं युवतिं दृष्ट्वा ब्रह्मचारी लक्ष्मणः स्वीयं क्रोधम् अशमयत्, स्वीयां दृष्टिं च अवानमयत्। लक्ष्मणस्य तादृशं व्यवहारं दृष्ट्वा तारायाः भयं किञ्चिद् न्यूनम् अभवत्।
तारा तदा अत्यन्तं विनयेन अपृच्छत् हे रघुकुलश्रेष्ठ! भवतः एतावतः क्रोधस्य कारणं किम्? किम् अस्माभिः कश्चिद् अपराधः कृतः? यदि भवतः दासेन सुग्रीवेण कश्चिदपि अपराधः कृतः तर्हि अपि भवादृशः उदारः क्षमाशीलः महापुरुषः तस्मै क्षमादानं दद्यात्। सः भवतोः सेवकः अस्ति, कृतघ्न नास्ति, न च सः मिथ्यावादी अस्ति। सः सर्वदा भवतोः उपकारं चिन्तयति, भवतोः उभयोः भ्रात्रोः च गुणगानं करोति।
*-प्रदीपः!*
No comments:
Post a Comment