Meaning of the word Guru in various places - Sanskrit

गुशब्दस्त्वन्ध्कारः स्यात् रुशब्दस्तन्निवारकः -- there is not any प्रमाणम्  is assigning such a meaning in such a way .

गॄ शब्दे - क्र्यादिः - ' कॄग्रोरुश्च ' उणादिः 1-24  उः  -- गुरुः ।

In all genders it is गुरु only --

गुरू गीर्पतिपित्राद्यौ ( अमर्ः - 3कां  नानार्थवर्गः 162 )

गुरुस्त्रिलिङ्ग्यां  महति दुर्जरालघुनोरपि ।

पुमान्निषेकादिकरे पित्रादौ सुरमन्त्रिणि ॥  मेदिनी 

स राज्यं गुरुणा दत्तं प्रतिपद्याधिकं बभौ ।

दिनान्ते निहितं तेजः सवित्रेव हुताशनः ॥   रघुवंशः , 4-1 

गुरुः = पिता

शुश्रूषस्व गुरून् कुरु प्रियसखीवृत्तिं सपत्नीजने -- अभिज्ञानशाकुन्तलम् , अङ्कः 4

गुरून् = ladies and gents , who are enumerated in कूर्मपुराणम् --

उपाध्यायः पिता ज्येष्ठो भ्राता चैव महीपतिः ।

मातुलश्श्वशुरः त्राता मातामहपितामहौ ॥

वर्णज्येष्ठः पितृव्यश्च पुमांसो गुरवः स्मृताः ।

माता मातामही गुर्वी पितुर्मातुश्च सोदराः ॥

श्वश्रूः पितामही ज्येष्ठा भगिनी गुरवः स्त्रियः ।

शङ्खस्मृतिः ( 3-1,2) --

स गुरुर्यः क्रियां कृत्वा वेदमस्मै प्रयच्छति ।

उपनीय गुरुः शिष्यं शिक्षयेत् शौचमादितः ॥

आचारमग्निकार्यं च सन्ध्योपासनमेव च ।

भृतकाध्यापको यस्तु उपाध्यायस्स उच्यते ॥

क्रियाम् = उपनयनसंस्कारम् ; भृतकाध्यापकः - the one who teaches for livelihood is called उपाध्याय ( उपेत्य अधीयते अस्मात् -- 

घञ् -- ' इङश्च ' पा सू ।

तन्त्रे --

गुरुरुपयः -- शिवसूत्रम् , 2-6 

गृणाति उपदिशति तात्त्विकमर्थम् इति गुरुः -- शिवसूत्रविमर्शिनी ।

गुरवो बहवः सन्ति शिष्यवित्तापहारिणः ।

दुर्लभो'यं गुरुर्देवि शिष्यचित्तापहारकः ॥  कुलार्णवः , प्रबोधचन्द्रोदयम् , परशुरामकल्पसूत्रम्

धन्यो'स्मि

Dr.Korada Subrahmanyam
Professor of Sanskrit, CALTS,
University of Hyderabad,
Ph:09866110741(M),91-40-23010741(R),040-23133660(O)

Skype Id: Subrahmanyam Korada

Blog: Koradeeyam.blogspot.in