Sri madhaveeya sankaravijaya -Sanskrit sloka with anvaya

🕉 *श्रीमाधवीयश्रीशङ्करदिग्विजयसारः* 🕉

*मूलश्लोकः*

३. ततो महेशः किल केरलेषु श्रीमद्वृषाद्रौ करुणासमुद्रः ।

पूर्णानदीपुण्यतटे स्वयम्भूलिङ्गात्मनाऽनङ्गधगाविरासीत्॥

*पदच्छेदः*

ततः, महेशः, किल, केरलेषु, श्रीमद्वृषाद्रौ, करुणासमुद्रः, पूर्णानदीपुण्यतटे, स्वयम्भूलिङ्गात्मना, अनङ्गधक्, अाविरासीत् ।

*अन्वयः*

ततः करुणासमुद्रः अनङ्गधक् महेशः केरलेषु पूर्णानदीपुण्यतटे स्वयम्भूलिङ्गात्मना अाविरासीत् किल ।

*पदपरिचयः*

ततः = अव्ययम्

किल = अव्ययम्

श्रीमद्वृषाद्रौ = इकारान्तः पु. सप्तमी एकवचनम्

स्वयम्भूलिङ्गात्मना = नकारान्तः पुल्लिङ्गः तृतीयैकवचनम् 

अनङ्गधक् = हकारान्तः पुल्लिङ्गः प्रथमैकवचनान्तः 

अाविस् (+ अासीत्) = अव्ययम्

*तात्पर्यम्*

कुमारिलभट्टैः जिनपक्षपातिषु वादिषु पराभवं प्राप्तेषु वेदोक्तकर्ममार्गस्य प्रतिष्ठा सुसम्पन्ना । तस्मिन्नेव सन्दर्भे ज्ञानकाण्डस्य उद्धारार्थं देवैः प्रार्थितः परमकारुणिकः परमेश्वरः केरलेषु पूर्णानद्याः पवित्रतटे शिवलिङ्गात्मना अाविरासीत् ।

ಕರುಣಾಸಮುದ್ರನೂ ಮನ್ಮಥನನ್ನು ಸುಟ್ಟುಹಾಕಿದವನೂ ಆದ ಪರಮೇಶ್ವರನು ಕೇರಳ ದೇಶದಲ್ಲಿ, ಪೂರ್ಣಾನದಿಯ ಪುಣ್ಯತೀರದಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಭೂಲಿಂಗವಾಗಿ ಪ್ರಕಟನಾದನು.

When the path of action according to the Vedas was well established, Lord Shiva, the destroyer of cupid, appeared as a self existent image (lingam) near mount Vrishachala in Kerala, on the banks of the river Poorna.

*व्याकरणविशेषाः*

१. महेशः = महांश्चासौ ईशश्च ।

२. श्रीमद्वृषाद्रौ = श्रीमद्वृषः इति अद्रिः(पर्वतः) (तस्मिन्) ।

३. करुणासमुद्रः = करुणायाः समुद्रः ।

४. पूर्णानदीपुण्यतटे = पूर्णा इति नदी पूर्णानदी । पुण्यं च तत्तटं च पुण्यतटम् । पूर्णानद्याः पुण्यतटं (तस्मिन्) ।

५. स्वयम्भू = स्वयं भवतीति स्वयम्भूः । स्वयम्भुवः लिङ्गं स्वयम्भूलिङ्गम् । तस्यात्मा (स्वरूपम्) (तेन) ।

*छन्दः* - उपजातिः

अनन्तरोदीरितलक्ष्मभाजौ पादौ यदीयावुपजातयस्ताः ।