इयं तनुः ब्राह्मी क्रियते --- व्यक्तिपक्षः - This body is made Brahman ( a
specific / an individual case )
तनुः ब्राह्मीयं क्रियते -- जातिपक्षः -- Body is made Brahman ( general case
- any individual )
For an ordinary person ---
This man is mortal - व्यक्तिपक्षः ।
Man is mortal -- जातिपक्षः ।
For a person who is familiar with पदवाक्यप्रमाणशास्त्र-s ---
All the three - व्याकरणम् - न्यायवैशेषिके - पूर्वमीमांसा - are essential
while deciding a वाक्यार्थ । Any commentator has to
take the trio into consideration and should not interpret without प्रमाणम्
---
जात्याख्यायाम् एकस्मिन् बहुवचनमन्यतरस्याम् - व्या
जात्याकृतिव्यक्तयस्तु पदार्थः -- न्या.
आकृतिः क्रियार्थत्वात् -- मी
आकृत्यधिकरणन्याय of पू मी , also called वाक्यशास्त्रम् , is taken as an
authority even in other शास्त्र-s while deciding वाक्यार्थ --
initially it is जाति that is to be taken as पदार्थ - what is the problem
if व्यक्ति is taken as the पदार्थ ? ---
आनन्त्यव्यभिचाराभ्यां शक्त्यनेकत्वदोषतः ।
न व्यक्तौ आकृतौ तु स्यात् सर्वमेतत्समञ्जसम् ॥
अन्वयव्यतिरेकाभ्याम् एकरूपप्रतीतितः ।
आकृतेः प्रथमं ज्ञाने तस्या एवाभिधेयता ॥
व्यक्त्याकृत्योरभेदाच्च व्यवहारोपयोगिता ।
लिङ्गसंख्यादिसंबन्धः सामानाधिकरण्यधीः॥
सर्वोपपन्ना च यतः तस्मात्तत्रैव कल्पयेत् ॥ * कुमारिलभट्ट - तन्त्रवार्तिकम्
, 1-3-9-30*
The other point is - the author of any शास्त्रम् , while offering उपदेश ,
takes जाति or व्यक्ति as पदार्थ ?
There is लाघवम् in जति and obviously गौरवम् in व्यक्ति ।
One may check the verses before and after this verse - why the author
employs a विशेषणम् here only ?
Also does it satisfy the norm - *संभवव्यभिचाराभ्याम् स्यात् विशेषणम्
अर्थवत्* ?
Edit may not be a suitable term for - पदानाम् अभिसंबन्धः ।
When a शब्द like ब्राह्मीयम् is employed one has to show the व्युत्पत्ति ।
In commentaries there may be some miss outs --
Bhattojidikshita says निरूढलक्षणा in अ इ उ ण् -- भाष्यकार and others say
जाति ।
Even today many वैयाकरण-s do not know as to when to add a समासान्त ।
There are so many instances where commentators did not apply proper
parameters .
There is nothing wrong in quoting a प्रमाणम् and establishing a different
viewpoint .
It is left to the members to decide as to whether to follow जाति or व्यक्ति
in the present case .
धन्यो'स्मि
Dr.Korada Subrahmanyam
Professor of Sanskri,
299 Doyen , Serilingampally, Hyderabad 500 019
Ph:09866110741(M),91-40-23010741(R)
*Skype Id: Subrahmanyam Korada*
*Blog: Koradeeyam.blogspot.in <http://Koradeeyam.blogspot.in> *
specific / an individual case )
तनुः ब्राह्मीयं क्रियते -- जातिपक्षः -- Body is made Brahman ( general case
- any individual )
For an ordinary person ---
This man is mortal - व्यक्तिपक्षः ।
Man is mortal -- जातिपक्षः ।
For a person who is familiar with पदवाक्यप्रमाणशास्त्र-s ---
All the three - व्याकरणम् - न्यायवैशेषिके - पूर्वमीमांसा - are essential
while deciding a वाक्यार्थ । Any commentator has to
take the trio into consideration and should not interpret without प्रमाणम्
---
जात्याख्यायाम् एकस्मिन् बहुवचनमन्यतरस्याम् - व्या
जात्याकृतिव्यक्तयस्तु पदार्थः -- न्या.
आकृतिः क्रियार्थत्वात् -- मी
आकृत्यधिकरणन्याय of पू मी , also called वाक्यशास्त्रम् , is taken as an
authority even in other शास्त्र-s while deciding वाक्यार्थ --
initially it is जाति that is to be taken as पदार्थ - what is the problem
if व्यक्ति is taken as the पदार्थ ? ---
आनन्त्यव्यभिचाराभ्यां शक्त्यनेकत्वदोषतः ।
न व्यक्तौ आकृतौ तु स्यात् सर्वमेतत्समञ्जसम् ॥
अन्वयव्यतिरेकाभ्याम् एकरूपप्रतीतितः ।
आकृतेः प्रथमं ज्ञाने तस्या एवाभिधेयता ॥
व्यक्त्याकृत्योरभेदाच्च व्यवहारोपयोगिता ।
लिङ्गसंख्यादिसंबन्धः सामानाधिकरण्यधीः॥
सर्वोपपन्ना च यतः तस्मात्तत्रैव कल्पयेत् ॥ * कुमारिलभट्ट - तन्त्रवार्तिकम्
, 1-3-9-30*
The other point is - the author of any शास्त्रम् , while offering उपदेश ,
takes जाति or व्यक्ति as पदार्थ ?
There is लाघवम् in जति and obviously गौरवम् in व्यक्ति ।
One may check the verses before and after this verse - why the author
employs a विशेषणम् here only ?
Also does it satisfy the norm - *संभवव्यभिचाराभ्याम् स्यात् विशेषणम्
अर्थवत्* ?
Edit may not be a suitable term for - पदानाम् अभिसंबन्धः ।
When a शब्द like ब्राह्मीयम् is employed one has to show the व्युत्पत्ति ।
In commentaries there may be some miss outs --
Bhattojidikshita says निरूढलक्षणा in अ इ उ ण् -- भाष्यकार and others say
जाति ।
Even today many वैयाकरण-s do not know as to when to add a समासान्त ।
There are so many instances where commentators did not apply proper
parameters .
There is nothing wrong in quoting a प्रमाणम् and establishing a different
viewpoint .
It is left to the members to decide as to whether to follow जाति or व्यक्ति
in the present case .
धन्यो'स्मि
Dr.Korada Subrahmanyam
Professor of Sanskri,
299 Doyen , Serilingampally, Hyderabad 500 019
Ph:09866110741(M),91-40-23010741(R)
*Skype Id: Subrahmanyam Korada*
*Blog: Koradeeyam.blogspot.in <http://Koradeeyam.blogspot.in> *
No comments:
Post a Comment