Sanskrit subhashitam

Courtesy:Sri.Shreays Mohan

🖌सुभाषित-विज्ञानम् - 34📚

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि 

मूलम्- 

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि जलमन्नं सुभाषितम्।

मूढैः पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते ॥

पदविभागः- 

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि जलम् अन्नं सुभाषितम्।मूढैः पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते ॥

अन्वयः- 

पृथिव्यां त्रीणि रत्नानि। जलम् अन्नं सुभाषितम्(च)।मूढैः पाषाणखण्डेषु रत्नसंज्ञा विधीयते ॥

प्रतिपदार्थः- 

पृथिव्यां = भूमौ ; on the earth

त्रीणि = त्रयं ; three

रत्नानि = मणयः ; gems

जलम् = नीरं ; water

अन्नं = खाद्यं ; food

सुभाषितम् = सूक्तिः ; good saying

मूढैः = बुद्धिहीनैः ; by the fools

पाषाणखण्डेषु = शिलाखण्डेषु ; on the stone-pieces

रत्नसंज्ञा = रत्नमिति नाम ; name (as) gem

विधीयते = क्रियते ; (here) is given (prescribe)

तात्पर्यम्- 

लोकेऽस्मिन् त्रीण्येव रत्नानि, नीरं, खाद्यं, सूक्तिश्च। मूढाः एव शिलाखण्डान् (दृष्ट्वा) रत्नानीति कथयन्ति।

There are three jewels on earth — water, food and wise sayings. [Only] fools call pieces of [gem] stone as jewels.

प्रश्नाः- 

1. कानि रत्नानि?

2. कुत्र रत्नसंज्ञा मूढैः विधीयते?

3. ------ त्रीणि रत्नानि। (रिक्तस्थानं पूरयत।)

4. 'पाषाणखण्डेषु' इत्यत्र समासविग्रहं वदत?

5. 'रत्नसंज्ञा' नाम किम्?

6. 'सुभाषितम्' इत्यस्य पदविश्लेषणं वदत?✅