Ayogavahah -Sanskrit

📝 *अयोगवाह:*📖

संस्कृतशास्त्रे पठनावसरे यदास्माभिः वर्णोच्चारणः वर्णानामस्थानम् अधीयेते तदास्माकं पुरस्तात् *अयोगवाहः* इति शब्दः आयाति । अत्र जिज्ञासा किं नाम अयोगवाहः के च ते सन्ति। 

1. अनुस्वारः

2. विसर्गः

3. जिह्वामूलीयम्

4. उपध्मानीयम्

एते चत्वारः अयोगवाहाः भवन्ति, पुनश्च प्रश्नोदेति किमर्थमयोगवाहः इति नाम चेद् पाणिनिना चतुर्दशसूत्राणि लिखितानि परं तेषु सूत्रेषु एते चत्वारः न विद्यन्ते अर्थात् एतेषां *योगः* तत्र नास्ति अतः एव "अयोग:" इति शब्दः, पुनश्च *वाहः* अर्थात् एतेषां चतुर्णां योगः चतुर्दशसूत्रेषु नास्ति किन्तु संस्कृतवर्णमालायामेतेषां वहनम् इत्युक्ते उपयोगस्तु भवत्येव अतः एव एतेषां नाम *अयोगवाहः* वर्तते। 

दोषाः सूच्याः...

✍ सुनीलः