Gita sloka with sanskrit meaning

*🔔मूल श्लोकः 🔔*

तस्मात्त्वमिन्द्रियाण्यादौ नियम्य भरतर्षभ। 

पाप्मानं प्रजहि ह्येनं ज्ञानविज्ञाननाशनम्।।३-४१।। 

*🌷पदार्थः...... 🌷*

भरतर्षभ — भरतश्रेष्ठ 

तस्मात् — तेन हेतुना 

त्वम् — त्वम् 

आदौ — प्रथमम् 

इन्द्रियाणि — नेत्रादीनि 

नियम्य — निगृह्य 

ज्ञानविज्ञाननाशनम् — समस्तविज्ञाननाशनम् 

एनम् — इमम् 

पाप्मानम् — पापम् 

प्रजहि — त्यज। 

*🌻अन्वयः 🌻*

भरतर्षभ! तस्मात् त्वम् आदौ इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानं एनं प्रजहि। 

*🐚आकाङ्क्षाः🐚*

_त्वं प्रजहि।_

त्वं कं प्रजहि? 

*त्वम् एनं प्रजहि।*

त्वं कीदृशम् एनं प्रजहि?

*त्वं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

त्वं पुनः कीदृशं पाप्मानम् एनं प्रजहि?

*त्वं ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

त्वं किं कृत्वा ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि?

*त्वं नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

त्वं कानि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि?

*त्वम् इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

त्वं कदा इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि?

*त्वम् आदौ इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

कस्मात् त्वम् आदौ इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि?

*तस्मात् त्वम् आदौ इन्द्रियाणि नियम्य ज्ञानविज्ञाननाशनं पाप्मानम् एनं प्रजहि।*

🍁अस्मिन् श्लोके सम्बोधनपदं किम्? *-भरतर्षभ।*

*📢 तात्पर्यम्......*

अर्जुन! अतः भवान् आदौ सर्वाणि इन्द्रियाणि संयम्य समस्तविज्ञाननाशकम् एतत् पापं त्यजतु। 

*🌸रामानुजीयमतम्* - ज्ञानम् = आत्मस्वरूपविषयं ज्ञानम्, विज्ञानम् = आत्मस्वरूपविवेकविषयं ज्ञानम्। 

*🌻व्याकरणम्.......*

▶सन्धिः 

इन्द्रियाण्यादौ = इन्द्रियाणि + आदौ - यण्सन्धिः। 

ह्येनम् = हि + एनम् = यण्सन्धिः। 

▶ समासः 

भरतर्षभः = भरतः ऋषभः इव - उपमितसमासः (कर्मधारयः)।

ज्ञानविज्ञाननाशनम् = ज्ञानं च विज्ञानं च, ज्ञानविज्ञाने - द्वन्द्वः। 

# ज्ञानविज्ञानयोः नाशनम्, तत् - षष्ठीतत्पुरुषः। 

▶ कृदन्तः 

नियम्य = नि + यम् + ल्यप्। 

🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹

                              *गीताप्रवेशात्*