Gita sloka with sanskrit meaning

*🔔मूल श्लोकः 🔔*

इन्द्रियाणि मनो बुद्धिरस्याधिष्ठानमुच्यते। 

एतैर्विमोहत्येष ज्ञानमावृत्य देहिनम्।। ३-४०।। 

*🌷पदार्थः...... 🌷*

इन्द्रियाणि — नेत्रादीनि 

मनः — चित्तम् 

बुद्धिश्च — धीः च 

अस्य — एतस्य कामस्य 

अधिष्ठानम् — आश्रयः 

उच्यते — कथ्यते 

एषः — एषः कामः 

एतैः — एभिः 

ज्ञानम् — ज्ञानम् 

आवृत्य — आच्छाद्य 

देहिनम् — शरीरिणम् 

विमोहयति — विविधं मोहयति। 

*🌻अन्वयः 🌻*

इन्द्रियाणि, मनः, बुद्धिश्च अस्य अधिष्ठानम् उच्यते। एषः (कामः) एतैः ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति। 

*🐚आकाङ्क्षाः🐚*

_उच्यते।_

किम् उच्यते? 

*अधिष्ठानम् उच्यते।*

कस्य अधिष्ठानम् उच्यते? 

*अस्य अधिष्ठानम् उच्यते।*

कानि च अस्य अधिष्ठानम् उच्यते? 

*इन्द्रियाणि, मनः, बुद्धिश्च अस्य अधिष्ठानम् उच्यते।*

_विमोहयति।_

कं विमोहयति? 

*देहिनं विमोहयति।*

किं कृत्वा देहिनं विमोहयति? 

*आवृत्य देहिनं विमोहयति।*

किम् आवृत्य देहिनं विमोहयति? 

*ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति।*

कैः ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति? 

*एतैः ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति।*

कः एतैः ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति? 

*एषः (कामः) एतैः ज्ञानम् आवृत्य देहिनं विमोहयति।*

*📢 तात्पर्यम्......*

पञ्चेन्द्रियाणि, मनः, बुद्धिः, च कामस्य आश्रयाः सन्ति। एषः कामः एभिः पञ्चभिः इन्द्रियैः ज्ञानम् आच्छाद्य शरीरणं विमोहयति। 

*🌻व्याकरणम्.......*

▶सन्धिः 

मनो बुद्धिः = मनः + बुद्धिः - विसर्गसन्धिः (सकारः) रेफः, उकारः, गुणः। 

बुद्धिरस्य = बुद्धिः + अस्य - विसर्गसन्धिः (रेफः)।

विमोहयत्येषः = विमोहयति + एषः - यण्सन्धिः। 

एतैर्विमोहयति = एतैः + विमोहयति - विसर्गसन्धिः (रेफः)।

▶ कृदन्तः 

अधिष्ठानम् = अधि + स्था+ ल्युट् (अधिकरणे)। 

आवृत्य = आङ् + वृतु + ल्यप्। 

🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹🌷💐🌻🌹

                              *गीताप्रवेशात्*